Tại Sao Bạn Học Vẹt Hợp Âm Mãi Mà Vẫn Không Thể Sáng Tạo?

Bạn đã dành hàng giờ để lướt các video hướng dẫn. Bạn thuộc lòng hàng chục, thậm chí hàng trăm thế tay hợp âm trên cây đàn guitar hay keyboard. Bạn có thể chơi lại một bài hát hit giống hệt bản gốc, miễn là có người chỉ cho bạn chính xác từng hợp âm, từng nhịp phách.

Nhưng rồi, một khoảnh khắc “đứng hình” quen thuộc lại xảy ra.

Một người bạn nhờ bạn đệm một bài hát mới toanh mà không có sẵn hợp âm. Hay bạn muốn bản đệm của mình nghe “phiêu” hơn, khác biệt hơn một chút, nhưng lại không biết phải bắt đầu từ đâu. Bạn cảm thấy mình bị trói chặt vào những gì đã được dạy, bất lực và không thể thoát ra.

Tại sao lại như vậy? Tại sao sau bao nhiêu nỗ lực, bạn vẫn không thể thực sự “chơi” với âm nhạc?

Vấn đề không nằm ở sự chăm chỉ của bạn, cũng không phải do bạn thiếu “năng khiếu”. Vấn đề nằm ở chỗ bạn đang học nhạc theo cách của một người học vẹt: bạn đang học “mặt chữ” mà không hiểu “ngữ pháp”.

“Cái Bẫy” Của Việc Học Vẹt – Khi Bạn Chỉ Biết “Mặt Chữ”

Học vẹt hợp âm là gì? Đó là khi bạn ghi nhớ vị trí đặt ngón tay một cách máy móc. Bạn biết rằng để bấm hợp âm Đô trưởng (C), bạn phải đặt ngón tay vào những phím/ngăn đàn cụ thể đó. Bạn làm theo và tạo ra âm thanh chính xác.

Cách học này giống hệt như việc học “mặt chữ”. Bạn nhìn và biết đây là chữ “A”, kia là chữ “B”. Bạn có thể chép lại vanh vách một câu văn có sẵn. Nhưng khi được yêu cầu tự viết một email để xin nghỉ phép, bạn lại bối rối. Tại sao? Vì bạn không hiểu cách các chữ cái này kết hợp với nhau, không hiểu vai trò của danh từ, động từ, không nắm được cấu trúc câu. Bạn chỉ biết sao chép.

Việc học vẹt trong âm nhạc cũng để lại những hệ quả tương tự:

Thiếu linh hoạt: Bạn bị “đóng đinh” vào một thế tay duy nhất cho mỗi hợp âm. Bạn không thể dễ dàng chuyển tông bài hát hay tìm các cách bấm khác nghe hay hơn.

Dễ quên: Vì kiến thức chỉ dựa trên trí nhớ cơ bắp (muscle memory), nếu bạn không luyện tập thường xuyên, bạn sẽ quên ngay lập tức. Bạn không có một nền tảng logic để “suy luận” ra hợp âm khi lỡ quên.

Hoàn toàn không thể sáng tạo: Đây là hạn chế lớn nhất. Bạn không thể thay đổi, biến tấu hay làm cho một thứ gì đó tốt hơn nếu bạn không hiểu bản chất cấu tạo của nó. Bạn mãi mãi chỉ là một chiếc máy photocopy âm nhạc.

Sức Mạnh Của Việc Hiểu Bản Chất – Nắm Vững “Ngữ Pháp” Hòa Âm

Vậy, thế nào là hiểu bản chất?

Hiểu bản chất là khi bạn biết rằng hợp âm Đô trưởng (C) không phải là một “thế tay”, mà nó là sự kết hợp của 3 nốt nhạc: Đô (C), Mi (E), và Sol (G). Bạn hiểu rằng bất kỳ hợp âm trưởng nào cũng được xây dựng từ nốt gốc (bậc 1), nốt quãng 3 trưởng (bậc 3) và nốt quãng 5 đúng (bậc 5) của nó.

Đây chính là lúc bạn chuyển từ việc biết “mặt chữ” sang nắm vững “ngữ pháp”.

Khi bạn hiểu ngữ pháp, bạn không chỉ đọc được một câu văn. Bạn hiểu được vai trò của từng thành phần trong câu. Bạn có thể tự mình dùng từ ngữ, sắp xếp chúng theo nhiều cách khác nhau để viết nên những lá thư, những bài văn, những câu chuyện thể hiện chính xác ý tưởng và cảm xúc của mình.

Trong âm nhạc, việc hiểu “ngữ pháp” hòa âm sẽ trao cho bạn những “siêu năng lực” mà người học vẹt không bao giờ có được.

Khi Bạn Hiểu “Ngữ Pháp”, Bạn Có Thể Làm Gì?

Đây là những gì sẽ xảy ra khi bạn thực sự hiểu âm nhạc mình đang chơi:

1. Tự Do “Dịch” Hợp Âm Ra Bất Cứ Đâu:

Khi biết C trưởng là tổ hợp của C-E-G, bạn có thể tự mình tìm ra vô số cách bấm hợp âm này trên khắp cần đàn, thay vì chỉ phụ thuộc vào một thế tay ở đầu đàn. Bạn có thể chơi nó ở những vị trí cao hơn để tạo ra âm thanh sáng hơn, trong trẻo hơn. Cây đàn bỗng trở thành một sân chơi tự do, không còn là một tấm bản đồ cứng nhắc.

2. Dễ Dàng “Biến Hóa” Hợp Âm:

Bạn muốn bản đệm của mình nghe “Tây” hơn, “Jazz” hơn? Rất đơn giản. Khi đã biết C trưởng là C-E-G, bạn chỉ cần thêm nốt Si (B) vào là đã có hợp âm C Major 7 (Cmaj7) với màu sắc lãng mạn, tinh tế. Bạn có thể thêm nốt Rê (D) để có hợp âm C add 9 bay bổng. Bạn đang từ một “đầu bếp công thức” trở thành một “bếp trưởng” tự do nêm nếm gia vị cho món ăn của mình.

3. Tự Tin Tìm Hợp Âm Cho Mọi Bài Hát:

Bạn không còn cần đến các trang web hợp âm nữa. Khi hiểu chức năng và mối quan hệ giữa các hợp âm (ngữ pháp I-IV-V, ii-V-I…), bạn có thể nghe một giai điệu và “tiên đoán” được hợp âm nào sẽ đi kèm một cách hợp lý. Tai của bạn sẽ trở nên nhạy bén hơn, và bạn có khả năng “dịch” bất kỳ bài hát nào ra ngôn ngữ của riêng mình.

4. Sáng Tạo Không Giới Hạn:

Đây là mục tiêu cuối cùng. Khi bạn đã nắm vững các quy luật, bạn sẽ biết cách “phá vỡ” chúng một cách có chủ đích. Bạn có thể thay thế hợp âm, tạo ra những vòng hòa âm của riêng mình, viết nên những đoạn dạo đầu, gian tấu độc đáo. Bạn không còn chơi lại âm nhạc của người khác, bạn đang thực sự tạo ra âm nhạc của chính mình.

Hãy Ngừng Sao Chép, Hãy Bắt Đầu Sáng Tạo

Nếu bạn đã quá mệt mỏi với cảm giác bế tắc và bất lực của việc học vẹt, hãy biết rằng đó không phải là lỗi của bạn. Đó là do phương pháp bạn đang theo đuổi đã sai ngay từ gốc rễ.

Đã đến lúc ngừng lại việc trở thành một “chiếc máy photocopy” âm nhạc. Hãy trở thành một “tác giả”, một người có thể tự tin kể câu chuyện của mình qua từng giai điệu.

Tại P&A Music Class, chúng tôi không dạy bạn cách nhớ, chúng tôi dạy bạn cách tư duy. Lộ trình của chúng tôi được xây dựng để giúp bạn nắm vững “ngữ pháp” âm nhạc từ nền tảng, trao cho bạn sự tự do và khả năng sáng tạo mà bạn hằng mong ước.